Schaatsen van het West-Friese model

Tot in het eerste kwart van de 20e eeuw waren er in Nederland grote verschillen in de aangeboden schaatsmodellen. Lokale smeden verdienden 's winters graag wat bij met de verkoop van schaatsen en het slijpen ervan. In streken met een wat geïsoleerde ligging ontstonden zo eigen regionale modellen. Zo ook in West-Friesland, dat ruwweg de kop van Noord-Holland boven de lijn Alkmaar-Hoorn omvat. Oudere West-Friese schaatsen worden gekenmerkt door het terugbuigende hout in de hals, waardoor het beeld van een houten krul ontstaat (detail 1). Vaak zijn West-Friese schaatsen in kleur gelakt, meestal rood, soms geel. Soms zijn ze ook, zoals dit paar, met kaarsroet gemarmerd. Voor zover bekend hebben alle West-Friese modellen korte schaatsijzers. Doordat weinig West-Friese smeden hun werk van een smidsmerk voorzagen, is het doorgaans lastig om de ouderdom ervan te bepalen.


westfriese schaatsen rood/zwart
Afb.1: West-Friese baanschaatsen, 4e kwart 19e eeuw.

Dit paar toont een goed voorbeeld van het typisch West-Friese model: een fraaie houten krul (detail 1) en mooie rood/zwarte voetstapels. Op de onderkant van de schaatshouten staan in goudverf de initialen J.K. (detail 2). Deze waren van Jan Koning, de eigenaar, die omstreeks 1900 huisschilder te Hoorn was. Overigens zijn deze schaatsen van Duitse makelij.

Fabricaat: J.G. Walter, Remscheid (D).
Merk: zie detail 3.
Technische gegevens: totale lengte: 37 cm; hoogte boven ijs: 3,5 cm; voetstapel: 24 cm lang, 6 cm breed; schaatsijzer: 15 mm hoog, 4 mm dik; gewicht: 310 g.


westfriese schaats geel
Afb.2: West-Friese baanschaats, 1e kwart 20e eeuw.

Bij jongere schaatsen van het West-Friese model is de houten krul minder prominent. In tegenstelling tot de schaatsen uit afbeelding 1 zijn deze geel, de andere traditionele West-Friese kleur.

Fabricaat: onbekend.
Merk: geen.
Technische gegevens: 37 cm; hoogte boven ijs: 3,5 cm; voetstapel: 24 cm lang, 6 cm breed; schaatsijzer: 15 mm hoog, 4 mm dik; gewicht: 310 g.


westfriese schaatsen
Afb.3: West-Friese baanschaats, 2e kwart 20e eeuw.

Dit paar schaatsen heeft wel de trekken van het West-Friese model, maar werd waarschijnlijk op min of meer industriële wijze in Friesland gemaakt.

Fabricaat: onbekend.
Merk: geen.
Technische gegevens: totale lengte: 38 cm; hoogte boven ijs: 2,9 cm; voetstapel: 28 cm schoenlengte; 5 cm breed; schaatsijzer: 14 mm hoog, 3 mm dik; gewicht: 210 g.