Vooraanstaande schaatsenmakers van weleer

Tegenwoordig zijn schaatsen, op een enkele uitzondering na, het product van een industrieel proces. Van oorsprong werden schaatsen gemaakt in een samenwerkingsverband van een smid (het schaatsijzer) en een timmerman (het 'houtje'). Aanvankelijk was het de timmerman die het hout zijn vorm gaf en zich het 'beslag' door een smid liet toeleveren. Naarmate voor het schaatsijzer meer hardere staal dan het zachte smeedijzer werd gebruikt veranderden de rollen. Beide materialen kwamen uit Duitse smelt- en perserijen. De leertjes en het bindlint werden overigens als accesoires gezien en vaak door de verkopende partij toegevoegd. De voortschrijdende industrialisatie zorgde ervoor dat de Duitse metaalindustrie steeds meer kant-en-klare onderdelen gingen toeleveren, waardoor het ambachtelijk aspect langzaam maar zeker op de achtergrond raakte. Terwijl elders in de wereld de industrialisatie op gang kwam, ging deze door gebrek aan natuurlijke bronnen Nederland grotendeels voorbij. In de tweede helft van de 19e eeuw kwamen de eerste geheel metalen schaatsen op de markt en werd het ene na het andere octrooi verstrekt. Doordat houten schaatsen relatief goedkoop waren en schaatsen in Nederland een volkssport was, duurde het tot circa 1970 voordat ook in Nederland het schaatsenmaken als ambacht verloren ging.

In Nederland en elders hebben honderden smeden en timmerlieden zich bezig gehouden met het maken van schaatsen. Daarvan zijn er enkele tientallen toonaangevend geweest. Het is de bedoeling om aan de historisch gezien belangrijkste van deze bedrijven steeds een pagina te wijden, te beginnen bij Nederland. Als bij het bewegen van de cursor over de namen in de menukolom oranje kleurt, is de betreffende pagina door erop te klikken al beschikbaar. Op termijn volgen de andere.

Het archief van Het virtuele Schaatsenmuseum bevat de gegevens van honderden schaatsenmakers van all-over-the-world. Aarzel daarom niet een vraag te stellen als u over een specifieke fabrikant/leverancier wat meer wilt weten.