Koninginnenschaatsen

Koninginnenschaatsen danken hun naam aan het feit dat het hof van Koningin Emma schaatsen van dit model voor Prinses Wilhelmina bestelde. Ze werden dan ook wel Wilhelminaschaatsen genoemd. In feite waren het niet meer dan doorontwikkelde Friese doorlopers. Het zijn traditionele Friese baanschaatsen met halfhoge punten en ver naar achteren doorlopend schaatsijzers. De schaatsen zijn voorzien van 'verkoperde' voetplaten en haksteunen alsmede van een luxe binding met drie riempjes. Aan deze verbetering zijn de namen van de latere directeur van De Nederlandsche Bank, mr. G. Vissering en de Akkrumse schaatsensmid G.(Geert) S. Ruiter verbonden. Zij ontwierpen het model rond 1890 met het idee de ultieme schaats voor wedstrijdrijders te maken. Maar de doelgroep vond de schaatsen te zwaar. Als luxe toerschaatsen vonden ze echter gretig aftrek en de concurrentie nam al snel soortgelijke schaatsen in het leveringsprogramma op. Ze zijn tot in de jaren-60 van de 20e eeuw over de toonbank gegaan.

koninginneschaatsen
Afb.1: Koninginnenschaatsen, rond 1910.

De bovenstaande foto laat de originele koninginnenschaatsen zien. Ze zijn direct te herkennen aan het brandmerk in het midden van het houtje: een gevleugelde schaats met de initialen V en R ernaast en het fabrieksmerk van de firma Ruiter, Akkrum in het ijzer.

Fabricaat: G.S. Ruiter, Akkrum.
Merk: zie details 1 en 2.
Technische gegevens: totale lengte: 40 cm; hoogte boven ijs: 3,2 cm; voetstapel: 30 cm lang x 9 cm breed; schaatsijzer: 14 mm hoog x 3,5 mm dik; gewicht: 530 g.


prinses juliana op schaatsen
Afb.2: Prinses Juliana op de Haagse Hofvijver, 1916.

Deze foto werd in december 1916 gemaakt bij de Haagse IJsclub. Aan de rechterkant zien we de toen zevenjarige Prinses Juliana aan de stok tussen Koningin Wilhelmina en een hofdame. Het lijkt erop dat ze alle drie op koninginnenschaatsen staan.

koninginneschaatsen
Afb.3: Koninginnenschaatsen, rond 1955.

De koninginnenschaats is lang in productie geweest en werd met succes door andere fabrikanten geïmiteerd. Bijvoorbeeld door de schaatsenfabriek van J. Nooitgedagt & Zn, IJlst. Bij de hier getoonde schaatsen uit circa 1960 is de traditionele rechte punt vervangen door een gestileerde krul.

Fabricaat: J. Nooitgedagt & Zn, IJlst.
Merk: zie detail 3.
Technische gegevens: totale lengte: 41 cm; hoogte boven ijs: 3,6 cm; voetstapel: 29 cm lang, 9,5 cm breed; schaatsijzer: 16 mm hoog, 2,6 mm dik; gewicht: 420 g.

koninginnenschaatsen
Afb. 4: Koninginnenschaatsen, rond 1960.

Ook Batavus maakte koninginnenschaatsen. Hier hebben punt en krul plaatsgemaakt voor de rechte lijnen van het Stheemann-model, ook wel 'houten noren' genoemd.

Fabricaat: Batavus, Heerenveen.
Merk: zie detail 4.
Technische gegevens: niet beschikbaar.