Sneeuwschaatsen

In Nederland zijn sneeuwschaatsen vrijwel onbekend. Ze worden ook wel glijschaatsen of glijders genoemd. De op deze pagina getoonde schaatsen komen uit Duitsland en Amerika. Dat zijn landen met doorgaans overvloediger sneeuwval dan Nederland gewend is. Bij Het virtuele Schaatsenmuseum is echter weinig bekend over het gebruik van sneeuwschaatsen. Als u er meer over weet, schroom dan niet een e-mailbericht te sturen.

Afb. 1: Duitse sneeuwschaatsen, circa 1935.

Deze sneeuwschaatsen hebben wel wat weg van ski's. Maar omdat de glij-ijzers smal zijn, lijken ze niet geschikt voor losse sneeuw. Ze werden daarom waarschijnlijk gebruikt op harde ondergronden al dan niet met een laagje sneeuw erop. Bijvoorbeeld: aangestampte sneeuw of bevroren water met sneeuw op het ijs. Maar het blijft gissen. De binding is als die van 'gewone' schaatsen. Deze schaatsen zijn duidelijk bedoeld voor gebruik door volwassenen. Het lijkt erop dat ze min of meer seriematig werden vervaardigd. Zie ook details 1 en 2.

Fabricaat: onbekend.
Merk: geen.
Technische gegevens: totale lengte: 57 cm; hoogte boven sneeuw: 4,5 cm; voetstapel: 30 cm lang x 9 cm breed; schaatsijzer: metalen strip 28 mm breed x 0,5 mm dik; gewicht: 515 g.

Afb.2: Amerikaanse sneeuwschaatsen, circa 1930.

Deze sneeuwschaatsen hebben het uiterlijk van 'gewone'; schaatsen. Ze zijn geheel van hout gemaakt en met een holle metalen strip 'beslagen' (detail 3). Op de platforms is geprofileerd rubber gelijmd. De binding is in verschillende opzichten interessant. In het schaatshout zijn drie gaten geboord, waardoor een veter van circa 1,75 m kan worden gevoerd. Twee gaten zitten aan de hakkant, waardoor de schaatsen geschikt kunnen worden gemaakt voor twee schoenmaten (detail 4). De veter wordt van achteren naar voren door de gaten gevoerd, zodanig dat aan de hakkant een grote lus ontstaat. Aan de voorkant wordt in beide einden een knoop gelegd, waardoor een voorvoetlus ontstaat. Bij het onderbinden worden de beide losse einden door de haklus gevoerd en samengeknoopt. Ze lijken bedoeld voor gebruik door kinderen.

Fabricaat: American Manufactering Concern, Falconer (NY), USA.
Merk: Falcon Buddy Snow Skate, zie detail 5.
Technische gegevens: totale lengte: 29 cm; hoogte boven sneeuw: 3,5 cm; voetstapel: 23 cm x 6 cm breed; schaatsijzer: strip 22 mm breed x 0,5 mm dik; gewicht: 200 g.

Afb.3: Amerikaanse sneeuwschaatsen, circa 1930.

Handy Things was een Amerikaanse metaalwarenfabriek waar allerlei huishoudelijk (keuken)gereedschap werd gemaakt. Deze sneeuwschaatsen moeten een seizoensartikel zijn geweest. De schaats is degelijk uitgevoerd en 'lood'zwaar met forse glij-ijzers (detail 6). Ze hebben een onderbindsysteem met klemmen die worden bediend met een centrale hevelinrichting (detail 7). Door de hevel naar binnen te klappen wordt gelijktijdig de hak in lengterichting en de voorvoet in breedterichting gefixeerd.

Fabricaat: Handy Things Co., Ludington (Mich.), USA.
Merk: zie detail 8.
Technische gegevens: totale lengte: 27 cm; hoogte boven sneeuw: 4,5 cm; voetstapel: 23 cm lang x 6 cm breed; schaatsijzer: 19 mm breed x 3 mm dik (detail 3c); gewicht: 565 g.

Afb.4: Duitse sneeuwschaatsen, circa 1950.

Deze sneeuwschaatsen zijn gemaakt door de gerenommeerde Duitse schaatsenfabriek Hudora. Dit bedrijf was gespecialiseerd in geheel metalen schaatsen. Deze schaatsen kunnen in de lengte worden versteld door middel van een schuifbaar achterstuk. Ze hebben een zeer breed glij-ijzer. Door de sleuven in de opstaande delen kunnen riemen worden geschoven om de schaatsen onder te binden. Aan de voorzijde bevindt zich aan de onderzijde een dwarsblokje om te remmen (detail 10).

Fabricaat: Hudora, Radevormwald (D)
Merk: zie detail 11.
Technische gegevens: totale lengte: 27 cm; hoogte boven sneeuw: 4,5 cm; voetstapel: 23 cm lang x 6 cm breed; schaatsijzer: 19 mm breed x 3 mm dik (detail 3c); gewicht: 565 g.

Afb.5: Duitse sneeuwschaatsen, circa 1950.

Nog een sneeuwschaats van waarschijnlijk Duitse makelij. Bij deze schaatsen kan zowel het hakstuk als de voorplaat worden versteld.

Fabricaat: onbekend.
Merk: geen.
Technische gegevens: totale lengte: 32 cm, hoogte boven sneeuw: 2,7 cm; voetstapel: 25-29 cm lang x 7 cm breed; schaatsijzer: 0,5 mm hoog x 4,5 mm breed; gewicht: 475 g inclusief montuur.