Deze schaatsen werden gemaakt in Ameide, dat in de kop van de Alblasserwaard ligt. Er werd mee geadverteerd als Ameider klompen. Ze hebben karakteristieke kenmerken: de robuuste uitvoering, het aan de achterkant doorlopende en bij de kop teruggebogen schaatsijzer. De ijzers zijn uitzonderlijk rond geslepen, wat de schaatsen geschikt maakte om mee te zwieren. Dit paar laat dan ook duidelijk zien dat de marge tussen baan- en zwierschaatsen aanvankelijk smal was: slijp het ijzer vlak en het oordeel valt de andere kant uit. Specifieke zwierschaatsen werden pas gemaakt toen het meer seriematige schaatsenmaken zijn intrede deed.

Fabricaat: Teun van Roon, Ameide.
Merk: TvR (zie detail 1).
Technische gegevens: totale lengte: 38 cm, hoogte boven ijs: 4,1 cm; voetstapel: 30 cm lang x 5,5 cm breed; schaatsijzer: 23 mm hoog, 3 mm dik; gewicht: 355 g.

Van het paar in afbeelding 1 staat zonneklaar vast waar het vandaan komt. Dat geldt ook voor het paar in afbeelding 2 hieronder: Hoornaar, niet zo ver van Ameide. Ze lijken echter totaal niet op elkaar, wat laat zien dat iedere smid in zijn werk een eigen signatuur had. En ook, dat het niet eenvoudig is om modellenfamilies eenduidig te onderscheiden naar de streek van herkomst.

Afb. 2: Hoornaarse schaatsen, 1e kwart 20e eeuw.

Deze schaatsen werden gemaakt in de smederij van de Gebroeders van Karssen. Maar ze ogen heel anders dan de schaatsen in afbeelding 1: slanker, eleganter. Ze zijn dan ook een stuk lichter van gewicht.

Fabricaat: Gebr. van Karssen, Hoornaar.
Merk: zie detail 2.
Technische gegevens: totale lengte: 36 cm; hoogte boven ijs: 3,7 cm; voetstapel: 28 cm lang x 5,5 cm breed; schaatsijzer: 17 mm hoog, 3 mm dik; gewicht: 255 g.

Het volgende paar lijkt wel wat op dat in afbeelding 2, maar verschilt eveneens aanzienlijk. Het schaatsijzer is kort en loopt aan de voorkant tamelijk steil op. Mede door de vollere kop oogt het geheel robuust.

hollandse baanschaatsen van onbekende smid

Afb. 3: Onbenoemd model, circa 1900.

Ze werden gevonden in de Alblasserwaard, maar of ze daar al dan niet zijn gemaakt weten we helaas niet. Er staat wel een merk in de ijzers, maar welke smid daar bij hoort is onbekend.

Fabricaat: onbekend.
Merk: H.J.C.B. (zie detail 3).
Technische gegevens: totale lengte: totale lengte: 36 cm, hoogte boven ijs: 3,4 cm; voetstapel: 28 cm lang x 5,5 cm breed; schaatsijzer: 15 mm hoog, 3,5 mm dik; gewicht: 285 g.

Hieronder worden nog een enkele paren getoond die wel wat weg hebben van de schaatsen hierboven. Maar om vast te stellen of er gesproken kan worden van een lokaal of regionaal model moet vaststaan waar ze werden gemaakt. En aan die kennis ontbreekt het vooralsnog.