Friese doorlopers en laagspringers

friese doorloper
Afb. 1: Model Doorloper, derde kwart 20e eeuw.

In de loop van de tijd werden vanwege het veiligheidsaspect de punten steeds lager om uiteindelijk geheel te verdwijnen. Voor het rijden van toertochten en wedstrijden op de lange baan werden de schaatsijzers steeds langer gemaakt. Het ijzer eindigt bij deze schaatsen niet meer midden onder de schoenhak, maar loopt door tot aan het einde van het schaatshout. Dit model wordt daarom 'doorloper' genoemd. Het langere ijzer maakt hogere snelheden mogelijk, maar droeg ook bij aan de veiligheid. Bij het remmen op Gewone Friese schaatsen werd de voorvoet opgetild en met het scherpe achtereinde in het ijs gekrast. Als dat wat onhandig gebeurde, kon de rijder gemakkelijk achterover vallen, met soms ernstige gevolgen. Met de doorlopers werd een nieuwe remtechniek geïntroduceerd, die erop neer komt dat met de ijzers in een licht gekantelde stand over het ijs geschraapt wordt. Deze techniek wordt nog steeds toegepast.

Fabricaat: Firma F. Nauta Wz., Oudehaske.
Merk: SEBO op een etiket op de voetstapel (detail 1); SEBO = Snel En Betrouwbaar Oudehaske; F. Nauta Wzn in het ijzer (detail 2).
Technische gegevens: totale lengte: 32 cm; hoogte boven ijs: 3,5 cm; voetstapel: 22 cm schoenlengte x 4,5 cm breed; schaatsijzer: 16 mm hoog, 2 mm dik; gewicht: 200 g.


friese laagspringers
Afb. 2: Model Laagspringer, 4e kwart 19e eeuw.

Dit model betreft een verdere ontwikkeling van het doorlopermodel en werd speciaal ontwikkeld voor hardrijders. De schaatsijzers zijn aan de achterkant langer gemaakt door het aanbrengen van een 'staartje'. Dit paar heeft nog een halfhoge neus, maar bij latere uitvoeringen werd deze niet hoger gemaakt dan de voorkant van de voetstapel. Bovendien werd de voetstapel gemaakt naar de vorm van de schoenzool, waardoor het contact met de schaatsen aanzienlijk werd verbeterd. Dit model is uitgangspunt geweest voor zowel de 'Koninginneschaatsen' als de 'Friese noren' .

Fabricaat: Firma G.S. Ruiter, Akkrum.
Merk: zie detail 3.
Technische gegevens: totale lengte: 46 cm; hoogte boven ijs: 3 cm; voetstapel: 30 cm schoenlengte x 6,5 cm breed; schaatsijzer: 14 mm hoog, 2,7 mm dik; gewicht: 330 g.